سویق چیست

سویق، خوراکی تازه یا عجیب و غریبی نیست. سویق، آرد تفت داده است؛ مثل آردی که برای تهیه حلوا تفت می‌دهند. کلمه «سویق» یا «صویق»، عربی است که در فارسی قدیم به آن «پِست / پَست» می‌گفته‌اند. در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» که در اوایل قرن ششم هجری و به زبان فارسی در طب نوشته شده، از همین واژه فارسی استفاده شده است.سویق کودک

بعضی سویق را با قاووت و قُوَّتو اشتباه می‌گیرند. ولی سویق با آن‌ها فرق دارد. یکی از تفاوت‌های سویق با قاووت‌ها و قوتوها در این است که قاووت‌ها اکثراً تفت‌ داده نمی‌شوند. البته خواص ویژه خودشان را دارند اما نباید با سویق اشتباهشان گرفت. همچنین در قاووت‌ها از شیرین‌کننده‌ها و طعم‌دهند‌ه‌ها (مثل قند و شکر و هل) استفاده می‌کنند. در حالی که سویق‌ها مواد اضافی ندارند.

طرز تهیه سویق گندم

در تهیه سویق دو روش وجود دارد:

در یک روش، ابتدا دانه‌ها را آرد کنید و سپس آرد را تفت دهید.

در روش دوم، نخست دانه‌ها را تفت دهید و سپس آن‌ها را آسیاب کنید.

البته در دانه‌های سبوس‌دار مانند گندم و جو، در روش اول (آرد + تفت)، برخی ابتدا سبوس را جدا و آرد می‌کنند و بعد هر کدام از آرد دانه و آرد سبوس را جداگانه تفت می‌دهند و سپس با هم مخلوط می‌کنند. آن‌ها این روش را بهتر می‌دانند؛ زیرا سبوس نسبت به خود دانه، به حرارت کمتری نیاز دارد و زود می‌سوزد.

انواع سویق و سویق کامل

از دانه‌های مختلف غلات، حبوبات و هسته میوه‌ها یا برخی از خود میوه‌ها و تره‌بارها، سویق‌های متنوعی تهیه می‌شود. مانند سویق گندم، سویق جو، سویق برنج، سویق نخود، سویق عدس، سویق سنجد، و سویق‌های تهیه شده از سیب، کنار، کدوتنبل، دانه انار و خشخاش. گاهی سویق‌ها را با هم ترکیب می‌کنند: مثل سویق گندم و جو. سویق گندم، سویق جو، سویق گندم و جو (مخلوط به نسبت مساوی) و سویق کامل (ترکیبی از سویق‌های جو، گندم، عدس و سنجد) که جزء مهم‌ترین سویق‌ها هستند. 

بیشتر سویق‌ها دارو هستند نه غذا!

سویق‌ها به طور عمده برای تقویت بدن استفاده می‌شوند. به عنوان مثال برای کودکان در سن رشد، می‌شود از سویق استفاده کرد. همچنین برای وزن‌گیری جنین در سه‌ماهه پایانی بارداری،‌ مصرف سویق می‌تواند بسیار مؤثر باشد. البته میزان استفاده از سویق در آن دوران، باید کنترل‌شده باشد و مصرف زیاد سویق نیز می‌تواند باعث اضافه وزن بیش از حد جنین یا مادر او گردد.

برخی از سویق‌ها اساساً دارو هستند نه غذا. یعنی آن‌ها را نباید همیشه خورد و به صورت عادت غذایی در آورد. برای مثال گفته‌اند: «از این دو نوع سویق [گندم و جو] که بگذریم، دیگر انواع سویق، به عنوان غذا مصرف نمى‌‏شوند و [تنها] مصرف دارویى دارند؛ آن گونه که سویق کُنار، سویق سیب و انار ترش، براى مهار کردن شکم و حرارت دادن بیشتر به آن، به کار مى‌‏روند، یا از سویقِ خرنوب و سنجد، براى مهار کردن طبع، استفاده مى‌‏شود» (دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ص ۳۷۴، پانوشت).

خواص سویق در روایات اسلامی

در روایات اسلامی، به خوردن سویق سفارش شده است. این روایات را می‌توانید در کتاب دانش‌نامه احادیث پزشکی (ج ۲، احادیث ۱۸۲۵ تا ۱۸۴۶) و در سایت شهر حدیث یا جستجوی سویق در جستجوگر حدیثی میزان ببینید و بخوانید.

در این روایات به سویق گندم، جو، عدس، برنج سیب و خواص آن‌ها اشاره شده است. در بعضی روایات به طور کلی خاصیت سویق بیان شده است. مثلاً امام صادق(ع) فرموده است سویق خالی یا با روغن زیتون، گوشت را می‌رویاند و استخوان را محکم می‌سازد و به همین دلیل به کودکان خردسال هم سویق داده شود. همچنین خوردن چهل‌روزه آن بازوان را پرتوان می‌کند (دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، احادیث ۱۸۲۶ تا ۱۸۳۰). بر اساس نظر علامه طباطبایی، هر جا در روایات کلمه سویق بدون قید آمده است، منظور سویق گندم است نه هر سویقی.

در برخی موارد، از سوی امام معصوم خوردن سویق برای درمان بیماری توصیه شده است. برای مثال از امام صادق (ع) درباره سویق سیب نقل است: «براى مسمومیت، دارویى سودمندتر از سویق سیب، سراغ ندارم» (دانش‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ح ۱۸۴۰: به نقل از: الکافی، ج ۶، ص ۳۵۶، ح ۷).

در برخی روایات هم یکی از اصحاب درباره بیماری خودش یا دیگری صحبت می‌کند و امام بر اساس حرف او سویقی را و نیز روش مصرفش را توصیه می‌کند.